در پی ادعاهای متعدد مرتبط با سیمان ریختن در راکتور هسته ای اراک، تصمیم به راستی آزمایی و شفاف کردن این موضوع کردیم.
پیشینه راکتور اراک
مجتمع آب سنگین اراک (خنداب) معروف به IR-40 یکی از تأسیسات بزرگ هستهای کشور ایران است که در ۵۵ کیلومتری شمال غرب اراک و در ۵ کیلومتری شهر خنداب قرار دارد.
این تأسیسات در سال ۱۳۹۲ برای مدتی و در راستای برجام تعطیل شد اما در ادامه با کاهش تعهدات برجامی مجدد فعالیت خود را آغاز کرد. طرح باز طراحی این راکتور در سال ۱۳۹۸ آغاز شد.[۱]
تصویری که عموما از این ادعا منتشر شده بود تصویر زیر است؛ که بارها به فتوشاپ بودن آن اذعان شده است.
تصویر بدون فتوشاپ
یک خبرگزاری اسرائیلی در این باره مینویسد:
ترجمه متن زیر عکس
“عکس فتوشاپ شده، ببینید مردی که چرخ دستی در پایین سمت چپ دارد چگونه به تصویر چسبانده شده است.”
در این گزارش به اعتراف سران ایران به پر نکردن قلب راکتور با سیمان پرداخته شده است.
خبرگزاری اسرائیلی اینگونه شرح میدهد:
رآکتور آب سنگین در اراک قرار بود پلوتونیوم با درجه تسلیحات تولید کند. مذاکره کنندگان آمریکایی در مورد توافق با ایران پس از اطمینان از وعده ایران مبنی بر خارج کردن رآکتور از کارکرد، به وجد آمدند.
بر اساس گزارش رویترز، «حذف کالاندریا بخش مهمی از توافق هستهای سال گذشته ایران است».
نیویورک تایمز در 12 ژانویه 2016 گزارش داد که یک مقام ارشد هسته ای ایران منحل شدن هسته راکتور را رد کرده است.
در ژانویه 2019، صالحی در یک مصاحبه تلویزیونی در ایران گفت که هسته کالاندریا با سیمان پر نشده است. صالحی توضیح داد: علاوه بر این، در حالی که لوله های باریک توسط سیمان مسدود شده بودند، مجموعه دیگری از لوله های مشابه برای جایگزینی لوله های از کار افتاده خریداری شد. فقط یک مرد در ایران این را می دانست. ما به کسی جز رهبر رژیم (خامنه ای) نگفتیم.» [۲]
توضیحات سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران:
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی – دی ماه ۹۴ – در سخنانی اعلام کرده بود: «ما دیروز مرحله نهایی خروج قلب رآکتور اراک را انجام دادیم و امروز هم تا حدود یک ساعت پیش کار ما کاملاً تمام شد و توسط بازرسان آژانس راستیآزمایی میشود…حفرههای کلندریا با سیمان پر میشود».
با وجود همه این توضیحات تصور عمومی و مخالفان برجام این بود که با این اقدام، قلب راکتور آب سنگین اراک خارج شده و تماما جای آن را سیمان گرفته است، به نوعی که دیگر راکتور اراک قابل استفاده نخواهد بود؛ در حالی که اصل موضوع چیز دیگری است.
صالحی درباره مطالب منتشره مبنی بر پر کردن قلب راکتور اراک با بتن عنوان کرد: راکتور اراک یک چالهای دارد که کالندریا (قلب راکتور) در آن قرار میگیرد و سوخت باید در آن قرار بگیرد و ما آن مخزن (کالندریا) را درآوردهایم، چون طراحی عوض میشود باید فرم مخزن عوض شود و در حال ساخت مخزن دیگری هستیم که در چاله راکتور قرار بگیرد. وی افزود: سه سال است هر چه میگوییم در این چاله راکتور آب سنگین اراک، سیمان نریختهایم؛ چرا اگر ریخته بودیم راکتور اراک از بین میرفت. کالندریا یکسری لوله است که سوختها در آن لولهها قرار میگیرد. صالحی با بیان اینکه ما مشابه آن لولهها را خریده بودیم که آن زمان نمیتوانستم اعلام کنم و فقط یک نفر در ایران میدانست و این موضوع را به بالاترین مقام ارشد نظام گفتیم، اظهار داشت: شخص دیگری این موضوع را نمیدانست.
رئیس سازمان انرژی اتمی توضیح داد: یکسری لوله به قطر دو سه سانت و به طول سه چهار متر بود که یک سر و ته دارد و ما مشابه آنها (لولهها) را به همان تعداد خریده بودیم، طرفهای مقابل در مذاکرات گفتند در آن لولهها سیمان بریزید. ما گفتیم باشد میریزیم؛ ولی نگفته بودیم لولههای دیگری داریم و ما الان آن لولهها را داریم.همین سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی یکی از محورهای جدی مورد پرسش رسانه های گروهی در جریان بازدید از راکتور آب سنگین بود. مسئول پروژه راکتور اراک هم بار دیگر توضیح داد و گفت بر خلاف برخی تصاویر ساختگی و فتوشاپی، ما در قلب راکتور سیمان نریخته ایم، بلکه لوله های کالندریا را مطابق با برجام پر سیمان کرده ایم. [۳]
بر اساس بند سوم ماده دوم پیوست اول، هسته یا دیگ رآکتور اراک، میبایست برای اطمینان طرف غربی از عدم استفاده میلههای سوخت، با بتن پر شود.
ترجمه وزارت خارجه:
ایران به ساختوساز رآکتور ناتمام موجود بر مبنای طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کالندریای موجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداری میکند. تمام کانالهای کالندریا با بتن بهگونهای پر میشوند که برای کاربرد هستهای غیرقابل استفاده باشد و آژانس بتواند غیرقابل استفاده بودن آن را راستی آزمایی کند. برای مدرن کردن و بازسازی رآکتور آبسنگین اراک، ایران بیشترین استفاده را از زیرساختهای موجود در رآکتور آبسنگین اراک خواهد داشت.[۴]
در بند ۳ از پیوست یک برجام آمده است: «ایران به ساخت و ساز رآکتور ناتمام موجود بر مبنای طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کالندریای موجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداری میکند. تمام کانالهای کالندریا با بتن به گونهای پر میشوند که برای کاربرد هستهای غیر قابل استفاده باشد و آژانس بتواند غیر قابل استفادهبودن آن را راستیآزمایی کند». [۵]
بند سه برجام اینگونه شرح داده میشود:
“ایران به ساخت وساز راکتور ناتمام موجود برمبناي طرح اولیه ادامه نخواهد داد و کالندریاي(قلب) راکتورموجود را خارج کرده و آن را در ایران نگهداري می کند. تمام منافذ و ورودي هاي کالندریا با بتن به گونه اي پر میشوند که آژانس بتواند غیر قابل استفاده بودن آن را براي کاربرد هسته اي در آینده راستی آزمایی کند. براي طراحی مجدد و بازسازي راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراك، ایران از زیر ساختهاي موجود در راکتور آب سنگین اراك بیشترین استفاده را خواهد داشت.” [۶]
تاریخ انتشار عکس ۳ تیرماه ۱۳۹۸
منابع:
